66. Sterijino pozorje: “Radio Šabac”, koncept, tekst i režija Olga Dimitrijević, Šabačko pozorište
Tekst predstave “Radio Šabac” autorke Olge Dimitrijević ima dokumentarističku osnovu koju čini istorijska građa o ovom radiju, kroz koju se prelama prošlost Jugoslavije i njenog raspada (dramaturg Ivan Velisavljević). Program Radio Šapca je bio prepoznatljiv zbog promovisanja novokomponovane narodne muzike, zbog čega je bio veoma slušan, naročito njegove populističke emisije koje su prenosile želje, čestitke i pozdrave. Ovoj kulturološki izazovnoj građi, autori predstave prilaze iz različitih uglova, analitički i interdisciplinarno, razmatrajući njen društveni, politički, ekonomski kontekst. Nastoji se doći do srži značenja masovnih afiniteta prema narodnoj muzici, kroz istraživanje glavnih tema pesama, ljubavi, gubitka, ranjivosti, nada i snova, kao i razloga za kolektivno uranjanje u njene taktove.
Prvi deo predstave čini studiozno izlaganje guste faktografije šabačkog radija, njegove istorije od 1969. godine. Izvode je glumci Miloš Vojinović, Olivera Guconić, Deana Kostić, Sonja Milojević, Vladimir Milojević, Siniša Maksimović, Slađana Pajčić i Dušan Simić, u funkciji kolektivnog naratora, ispred spuštene zavese na praznoj sceni “Pera Dobrinović”. Bez upadljivije teatralizacije, oni govore i pevaju, deklamativno, ali i autoironično, neprestano razgrađujući i preispitujući smisao sadržaja. U ovom delu izvođenja se u više navrata pale svetla i u prostoru publike, i glumci zalaze među nas, razvezujući i kolo, simbolički i konkretno nas čineći delom igre. To ukidanje granica između izvođača i publike je važno zbog pitanja koja se razmatraju tokom odmotavanja klupka naše istorije, problematizujući mogućnost promene ustrojstva sveta, čiji smo mi potencijalni nosioci.
Foto Jugoslav Radojević – Šabačko pozorište
U drugom delu, preovlađujuće neverbalnom, publika još dublje zalazi u tkivo predstave. Iz auditorijuma se selimo na scenu, na stolice koje okružuju prostor igre, koji delimo sa glumcima, postajući publika šabačkog radija. Radnja se odvija na nekoliko punktova, glumci prikazuju različite prizore iz svakodnevnice, čitaju knjige, tipkaju na pisaćoj mašini, igraju šah, dok zvučni prostor definiše program Radio Šapca, smena vesti i nostalgične muzike (radiofonija Anja Đorđević, scenografija Zoja Erdeljan). Najveći deo ovog segmenta predstave se odvija bez uživo izgovorenih reči, glumci pokretima tela, ilustrativno ili asocijativno, prate muziku, kao i informativne sadržaje (scenski pokret Igor Koruga). Ovaj deo igre je mogao da bude scenski razgranatiji, jer se oseća potreba za razvijanjem i nadograđivnjem prizora, povezana sa blagim prodorom monotonije. Kada se reči i muzika, u izvođenju glumaca, vrate na scenu, igra ponovo dobija dinamiku. Nastavak predstavljanja istorije šabačkog radija, paralelno sa društveno-političkom istorijom, proteže se do našeg vremena i doba kovida, završavajući se sentimentalnim izvođenjem niza popularnih pesama, od “Bela Ciao” do “Zagrli me” Zdravka Čolića. Završetak predstave je markantno označen otvaranjem zavese i pogleda na zjapeće praznu salu Srpskog narodnog pozorišta. Ovu pustoš tumačimo kao simbolički snažan znak mogućeg nestanka ljudi, kraja sveta kakvog znamo, ali i mogućnost početka novog života, jer svaki kraj donosi novi početak.
Predstava “Radio Šabac” je u celini vredna i izazovna, naročito na idejnom planu. Ostavlja utisak o nepretencioznosti i iskrenosti, a ključno je i njeno autoironično koketiranje sa značenjima i osećanjima. Igra je istovremeno slatkasto sentimentalna, ali i razobličavajuća prema sopstvenoj dopadljivosti. U tome je najveća vrednost dramaturgije i režije, koje uspešno predstavljaju višeznačnost jednog fenomena popularne kulture. Nameće se i poređenje sa tematski i idejno bliskom predstavom “Lepa Brena prodžekt” (Olga Dimitrijević je jedna od autorki i te produkcije), koja je imala slične ciljeve, ali preovlađujuće nije uspela da uspostavi tu bitnu višeslojnost značenja. A ona je od suštinske važnosti u tumačenju značaja fenomena popularne kulture, čije zadovoljstvo konzumacije, jouissance prema Rolanu Bartu, ima subverzivnu moć i politički smisao.
Ana Tasić
Kritika je objavljena u Politici 5. jula 2021. godine
anasttasic.wordpress.com 