„Lift – Slobodan show“, tekst i dramaturgija Jelena Bogavac, režija Nenad Todorović, Narodno pozorište iz Prištine sa sedištem u Gračanici
Dramaturgiju formalno i stilski složene predstave „Lift – Slobodan show“, grubo posmatrano, čine dva dela (tekst Jelena Bogavac, režija Nenad Todorović). Prvi donosi ličnu i političku biografiju članova porodice Slobodana Miloševića, dok drugi stvaraju dokumentarne ispovesti glumaca, anegdote i sećanja na događaje koji predstavljaju posledice Miloševićeve politike.
Scena je preovlađujuće prazna, ali je taj osnovni asketizam dopunjen nizom praznih čiviluka, raštrkanih po sceni. Njihovo značenje možemo shvatiti simbolički, kao odraz ljudi koji nedostaju, onih koji su stradali u razornom tajfunu politike protagonista predstave (scena Vuk Dautović). Kostimi Aleksandra Kovačevića su kreirani u izrazitom kič stilu. Akteri su obučeni u šljašteće trenerke ili jakne sa napadno sijajućim šljokicama, odraz ikonografije devedesetih godina, imidža turbo folk dizelaša. Ta vizualna preupadljivost ima treš značenja, ironičan smisao, u skladu sa stilom izvođenja.
Glumice i glumci Ivana Kovačević, Dejan Cicmilović, Milorad Kapor, Anika Grujić, Milena Jakšić, Jelena Orlović, Tamara Tomanović, Jovan Zdravković, Uroš Novović, Vasilj Adžić i Marko Panajotović deklamativno, plakatski igraju likove i naratore. Oblikuju jedno grupno telo, ogledalo srpskog društva devedesetih godina. Dramsku i epsku igru prate razvijeni scenski pokret i muzika, najčešće uobličeni u turbo folk stilu (kompozitor Marko Grubić). Na sceni je i omladinski hor „Glee Srbija“ koji povremeno dopunjuje scensku radnju (vođa hora Dimitrije Dimitrijević). Ponekada više glumaca simultano predstavlja jedan dramski lik. Na taj način se razbijaju realističke konvencije, i istovremeno se gradi specifična scenska forma – ironično sentimentalna, parodična opera. Stil igre je vrlo dominantan, zapravo se može reći da je on smisao predstave, njen sadržaj. On zamenjuje nedostatak pravog sadržaja, jasnijih značenja ovog ostvarenja.
Prvi deo koji prikazuje biografiju vladajućeg para Milošević-Marković, njihove porodične korene, uspon i pad sa vlasti, ključno je određen parodijom. Delovi koje pripoveda Mirjana Marković obeleženi su ironično teatralnom sentimentalnošću, odnosno izobličeni su karikaturom. Na sceni se prosipaju i zrnca tragičnosti sudbine njihove porodice, na primer u Mirjaninoj pripovesti o njenoj majci Veri, kao i o kasnijem izrazu Mirjanine napuštenosti i usamljenosti, nakon Slobodanovog odlaska u Hag. Ipak, imajući u vidu osnovni parodičan ton, ta tragičnost nema stvarnu težinu, jer je i ona karikatura. Mirjanu igra nekoliko različitih glumica, preupadljivo, infantilno, zavijajući reči, što se može shvatiti i kao znak infantilne samodovoljnosti njihove vlasti. Dejan Cicmilović prikazuje Miloševića, koristeći se imitacijom. Njegova igra nije upadljivo karikaturalna, kao u slučaju glumica koje predstavljaju Mirjanu. Ali, parodična značenja su takođe prisutna u činjenici izgradnje lika sredstvima imitacije, u okolnostima ukupno karikaturalne igre. Njihovu pratnju čine preterano kruti likovi, više zombiji nego ljudi, majmunolika stvorenja koja upotpunjuju farsičnu sliku političke elite devedesetih godina. Ovaj deo predstave je povremeno duhovit i sugestivan, naročito u momentima koji podsećaju na dramski svet Alfreda Žarija, na idejno bliskog Kralja Ibija. Ipak, ukupno gledano, problem ovog dela predstave je u tome što osim stila izvođenja nema značenjskih posebnosti. Na sceni su probuđeni duhovi prošlosti, naređani su događaji iz devdesetih, bez jasnog stava prema njima. Radnja nije kontekstualizovana, zbog čega predstava nema opipljivijeg opravdanja.
Drugi, kraći deo predstave je stilski drugačiji, skoro da je predstava za sebe, ostvarena u dokumentarnom, ispovednom tonu. Iako je on odraz Miloševićeve politike u pojedinačnim životima svih nas, te je u tom smislu povezan sa prvim delom, zapravo je višak koji predugo traje, urušavajući dinamiku. Predstava bi bila dramaturški i stilski celovitija da je završena sa prikazom Miloševićevog odlaska u Hag.
Polazište produkcije „Lift – Slobodan show“, bavljenje životom i delom Slobodana Miloševića, nedvosmisleno je podsticajno. Zato smo imali veća očekivanja od njenih interpretativnih dometa. Ona nažalost nisu ispunjena, pa je ostalo upražnjeno mesto dramske obrade tog vremena, otvorena mogućnost za neku promišljeniju predstavu u budućnosti.
Ana Tasić
Kritika je objavljena u Politici 21.3.2018.
anasttasic.wordpress.com 